แนวคิดการพัฒนาชุมชนที่เกิดขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๘๓ ได้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการพัฒนาในกลุ่มประเทศเครือจักรภพจากเดิมมาเป็นการพัฒนาที่เห็นว่าประชาชนเป็นแกนกลางของพลังขับเคลื่อนทางสังคม เมื่อแนวคิดการพัฒนาชุมชนนี้เผยแพร่ออกไปจนก่อเกิดเป็นปรัชญาเกี่ยวกับการทำงานร่วมกันอย่างใกล้ชิดระหว่างประชาชนกับรัฐบาลในการปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ซึ่งเรียกว่าขบวนการพัฒนาชุมชน ขบวนการดังกล่าวได้ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาในประเทศไทยด้วยเช่นกัน

ในปี พ.ศ. ๒๔๘๓ กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศใช้แผนการบูรณะชนบทพัฒนา โดยมีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ สร้างสรรค์ชีวิตจิตใจของประชาชนในชนบทให้เหมาะสมที่จะเป็นพลเมืองดี และส่งเสริมให้ประชาชนมีการครองชีพที่ดีขึ้น และได้จัดตั้งสำนักงานพัฒนาการท้องถิ่นขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๙๙ เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาท้องถิ่น และมีการริเริ่มโครงการพัฒนาท้องถิ่นในปีถัดมาโดยมีปลัดพัฒนากรเป็นผู้ปฏิบัติงานซึ่งเรียกกันในภายหลังว่าพัฒนากร

ในปี พ.ศ. ๒๕๐๕ รัฐบาลได้ออกพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวงทบวงกรม ฉบับที่ ๑๐ และจัดตั้งกรมการพัฒนาชุมชนขึ้นเป็นหน่วยงานในสังกัดกระทรวงมหาดไทยเมื่อวันที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๐๕ ภารกิจในระยะแรกของกรมการพัฒนาชุมชนคือ ปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนในชนบทโดยการมีส่วนร่วมของประชาชนและการพัฒนาตนเอง ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าพัฒนากรต้องทำงานกับประชาชน มิใช่ทำให้ประชาชน

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอนิคมน้ำอูนตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือติดต่อกับอำเภอวาริชภูมิและอำเภอพรรณานิคม
• ทิศตะวันออกติดต่อกับอำเภอพรรณานิคมและอำเภอกุดบาก
• ทิศใต้ติดต่อกับอำเภอกุดบาก และอำเภอวังสามหมอ (จังหวัดอุดรธานี)
• ทิศตะวันตกติดต่อกับอำเภอวาริชภูมิ

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอนิคมน้ำอูนแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 4 ตำบล 29 หมู่บ้าน ได้แก่

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอนิคมน้ำอูนประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจำนวน 4 แห่ง ได้แก่

• องค์การบริหารส่วนตำบลนิคมน้ำอูนครอบคลุมพื้นที่ตำบลนิคมน้ำอูนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปลิงครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองปลิงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสุวรรณคามครอบคลุมพื้นที่ตำบลสุวรรณคามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัวครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบัวทั้งตำบล