
จากหลักฐานด้านโบราณคดีชี้ให้เห็นว่า ในท้องที่อำเภอคีรีรัฐนิคมปัจจุบันเคยเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของมนุษย์มาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะตั้งแต่ยุคหินใหม่เป็นต้นมา ดังที่มีการค้นพบเครื่องมือเครื่องใช้ของมนุษย์ยุคดังกล่าวที่คีรีรัฐนิคมด้วย เนื่องจากคีรีรัฐนิคมตั้งอยู่ห่างจากชายฝั่งทะเลประมาณ 60-70 กิโลเมตร อยู่ในเส้นทางคาบสมุทรจากเมืองไชยาไปเมืองตะกั่วป่า และมีทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญคือ ดีบุก ไม้ และของป่า ทำให้คีรีรัฐนิคมมีโอกาสที่จะพัฒนาขึ้นมาเป็นชุมชนขนาดใหญ่ได้ด้วยปัจจัยสองประการ คือ ประการแรก เกิดจากการตั้งด่านสำหรับขนถ่ายสินค้าและคนโดยสารข้ามคาบสมุทรจากฝั่งตะวันตก ประการที่สอง เกิดจากการเป็นแหล่งผลิตดีบุก ไม้ และของป่า จึงมีราษฎรอพยพโยกย้ายเข้าไปอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก เกิดเป็นชุมชนขนาดใหญ่ขึ้นมา ในพุทธศตวรรษที่ 13 อำเภอคีรีรัฐนิคมรวมอยู่ในอาณาจักรศรีวิชัย เมื่ออาณาจักรศรีวิชัยเสื่อมลง ดินแดนแห่งศรีวิชัยได้แยกออกเป็น 3 เมือง คือ
- เมืองไชยา ตั้งอยู่ในอำเภอไชยาปัจจุบัน
- เมืองท่าทอง ตั้งอยู่ในลุ่มแม่น้ำท่าทองอุแท อำเภอกาญจนดิษฐ์ในปัจจุบัน
- เมืองคีรีรัฐนิคม ตั้งอยู่ริมฝั่งซ้ายคลองพุมดวง อันเป็นที่ตั้งอำเภอคีรีรัฐนิคมในปัจจุบัน

การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอคีรีรัฐนิคมแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 8 ตำบล 85 หมู่บ้าน ได้แก่
1. | ท่าขนอน | (Tha Khanon) | 15 หมู่บ้าน | |||
2. | บ้านยาง | (Ban Yang) | 11 หมู่บ้าน | |||
3. | น้ำหัก | (Nam Hak) | 11 หมู่บ้าน | |||
4. | กะเปา | (Kapao) | 10 หมู่บ้าน | |||
5. | ท่ากระดาน | (Tha Kradan) | 9 หมู่บ้าน | |||
6. | ย่านยาว | (Yan Yao) | 10 หมู่บ้าน | |||
7. | ถ้ำสิงขร | (Tham Singkhon) | 10 หมู่บ้าน | |||
8. | บ้านทำเนียบ | (Ban Thamniap) | 9 หมู่บ้าน |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอคีรีรัฐนิคมประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 9 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลท่าขนอน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลท่าขนอน
- องค์การบริหารส่วนตำบลท่าขนอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าขนอน (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลท่าขนอน)
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านยาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านยางทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำหัก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำหักทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลกะเปา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกะเปาทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลท่ากระดาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่ากระดานทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลย่านยาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลย่านยาวทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลถ้ำสิงขร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลถ้ำสิงขรทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านทำเนียบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านทำเนียบทั้งตำบล