อำเภอเขาย้อย เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดเพชรบุรี และเป็นอำเภอที่อยู่เหนือสุดของจังหวัด เขาย้อยนับเป็น 1 ใน 5 อำเภอของจังหวัดที่มีทางรถไฟผ่าน โดยจะเป็นอำเภอแรกเมื่อนั่งรถไฟลงไปภาคใต้
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอเขาย้อยตั้งอยู่ทางตอนเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอปากท่อ (จังหวัดราชบุรี)
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภออัมพวา (จังหวัดสมุทรสงคราม) และอำเภอบ้านแหลม
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองเพชรบุรีและอำเภอบ้านลาด
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอหนองหญ้าปล้อง
ประวัติ
เริ่มก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2440 โดยมีหลวงพรหมสารเป็นนายอำเภอคนแรก เดิมที่ว่าการอำเภอตั่งอยู่ที่ตำบลห้วยท่าช้าง จึงได้ชื่ออำเภอว่า อำเภอห้วยท่าช้าง ต่อมาได้ทำการย้ายที่ว่าการอำเภอห้วยท่าช้างไปตั้งอยู่ ณ ตำบลหัวสะพาน จึงได้มีการเปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอหัวสะพาน ต่อมาได้ย้ายที่ว่าการอำเภอมาตั้งอยู่ ณ หมู่บ้านน้อย จึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอบ้านน้อย และ อำเภอตวันตก(อำเภอตะวันตก)
ใน พ.ศ. 2444 กระทรวงมหาดไทย ได้จัดระเบียบกรมการอำเภอเมืองเพชรบุรีใหม่ โดยการย้ายอำเภอตวันตก (อำเภอตะวันตก) ไปตั้ง ณ บ้านเขาย้อย ตำบลเขาย้อย เรียกชื่อว่า "อำเภอห้วยหลวง"
ใน พ.ศ. 2446 ได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอห้วยหลวง แขวงเมืองเพชรบุรี เป็น อำเภอเขาย้อย แขวงเมืองเพชรบุรี
การแบ่งเขตการปกครอง
อำเภอเขาย้อยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 10 ตำบล 57 หมู่บ้าน ได้แก่
- ตำบลเขาย้อย จำนวน 7 หมู่บ้าน
- ตำบลสระพัง จำนวน 4 หมู่บ้าน
- ตำบลบางเค็ม จำนวน 6 หมู่บ้าน
- ตำบลห้วยโรง จำนวน 4 หมู่บ้าน
- ตำบลทับคาง จำนวน 5 หมู่บ้าน
- ตำบลหนองปลาไหล จำนวน 5 หมู่บ้าน
- ตำบลห้วยท่าช้าง จำนวน 6 หมู่บ้าน
- ตำบลหนองปรง จำนวน 6 หมู่บ้าน
- ตำบลหนองชุมพล จำนวน 7 หมู่บ้าน
- ตำบลหนองชุมพลเหนือ จำนวน 7 หมู่บ้าน
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอเขาย้อยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลเขาย้อย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเขาย้อย บางส่วนของตำบลสระพัง ตำบลบางเค็มทั้งตำบล และบางส่วนของตำบลทับคาง
- องค์การบริหารส่วนตำบลเขาย้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขาย้อย ตำบลสระพัง และตำบลทับคาง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเขาย้อย)
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปลาไหล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองปลาไหลทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองปรงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองชุมพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองชุมพลทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยโรงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยท่าช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยท่าช้างทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองชุมพลเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองชุมพลเหนือทั้งตำบล